پیاده سازی سیستم های حمل و نقل هوشمند

به گزارش شبکه خبری تحلیلی حزب الله ، از اساسی ترین زیرساخت های لازم برای توسعه و افزایش سطح رفاه اجتماعی هر کشور وجود حمل و نقل روان و ایمن در آن کشور می باشد. امروزه مشکلات مربوط به حمل و نقل از جمله تراکم، تصادفات و آلودگی های زیست محیطی باعث شده تا تامین حمل و نقل ایمن و کارآمد، جزئی لازم برای افزایش سطح رفاه کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته باشد. با گسترش روز افزون جمعیت و روند رو به رشد مهاجرت به شهرها، مشکلات زیادی در قالب عدم توازن بین عرضه و تقاضا برای مدیران و مسئولان شهری برای ارائه خدمات بهتر به شهروندان به وجود آمده است.

بهبود وضعیت زندگی مردم، ارزش زمان و مشکلات موجود در خصوص تامین زیرساخت های حمل و نقل مانند گرانی زمین، زمان بر بودن اجرای طرح های راهسازی و در کنار آن افزایش تعداد تلفات جاده ای، مدیران کشورها را بر آن داشته است تا با نیم نگاهی به پیشرفت های حاصل در تکنولوژی به دنبال راه حلی برای غلبه بر مشکلات حمل و نقل بوده و با روشی غیر از روش های سنتی گذشته به دنبال حل این مشکلات باشند.

امروزه در کلانشهرها مشکل ترافیک بسیار نگران کننده است. تاکنون در برنامه های مختلف دستگاه های مرتبط با حمل و نقل، طرح های مختلفی را که به نوعی جز زیر پروژه های حمل و نقل هوشمند می باشند، برای رفع مشکلات خود به اجرا در آورده اند، مدیران شهری نیز برای کنترل و مدیریت ترافیک شهری، سازماندهی و هوشمند سازی حمل و نقل، اقدامات مهمی را به انجام رسانده اند و در صدد گسترش زیرساختهای مربوط به ITS می باشند.

مقدمه

حمل و نقل و جابجایی كالا و مسافر به عنوان یـكی از مهم ترین نیازهای بشر در برنامه ریزی كـلان كشـورها مورد توجه ویژه قرار دارد. امروزه فـناوری اطلـاعـات و ارتباطات برای حل مسائل و مشكلات مربوط به حمـل و نقل درجـوامع بـشری،  مـورد توجـه بـیش از پـیش كارشناسان این حوزه می باشد.

موارد متعددی از قبیل آلودگی های زیست محیطی، خسارت های مادی و معنوی ناشی از تصادفات، اتلاف زمان، انرژی و معضلات ترافیكی از مسائل و مشکلات مربوط به حمل و نقل و ترافیک محسوب می شوند. 

پیشرفت های بشری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و به كارگیری آنها در حوزه حمل و نقل، تحت عنوان سیستم های حمل و نقل هوشمند (ITS) از دهه ۱۹۸۰مورد توجه بسیاری از كشورها قرار گرفته است. حمل و نقل هوشمند به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث ارتقای سطح ایمنی، كارآیی و ارزانی در حمل و نقل می شود كه برای انواع مختلف حمل و نقل جاده ای، راه آهن، هوایی و دریایی عمومیت دارد.

سیستم های حمل و نقل هوشمند با استفاده ازIT تحولی را در صنعت حمل و نقل پدید آورده اند. استفاده بهینه از منابع موجود، كاهش صدمات، افزایش ایمنی و آرامش، كاهش هزینه و اثرات نامطلوب زیست محیطی، كاهش مصرف انرژی و تاخیرهای ناخواسته در طول سفر، مدیریت و برنامه ریزی دقیق و كارآمد در حمل و نقل و ترافیك، جلب رضایت مسافران و روانسازی جریان ترافیك به عنوان مهم ترین مزیت در به كارگیری ITS محسوب می شود.   
  
سیستم های حمل و نقل هوشمند كاربردهای متفاوتی را در زمینه های مختلف حمل و نقل داشته و در این ارتباط می توان به كاربرد این گونه سیستم ها در موارد ذیل اشاره كرد: مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیك و روانسازی حركت، مدیریت و كنترل حوادث، مدیریت و پشتیبانی وسایل نقلیه امدادی، مدیریت اخذ الكترونیكی عوارض، هزینه پاركینگ، خرید و رزرواسیون بلیت، مانیتورینگ و كنترل حمل و نقل سنگین، مدیریت و ناوبری پیشرفته و مدیریت و پشتیبانی عابر پیاده.

روشن است كه موارد نام برده بدون استفاده از دستاوردهای IT  قابل دستیابی و انجام نیست. بطور مثال كنترل و برنامه ریزی چراغ های راهنمایی در داخل شهرها به عنوان یك مسأله مهم از مقوله مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیك و روانسازی آن، همواره مطرح می باشد. نحوه عملكرد این سیستم را می توان بدین شرح توصیف کرد كه حجم و میزان تراكم خودروها توسط حسگرهای گوناگونی كه در زیر سطح جاده و یا در حواشی آن نصب شده اند، سنجیده شده و جهت پردازش و اخذ تصمیم توسط ابزارهای ارتباطی همچون فیبر نوری یا به صورت وایرلس (Wireless) به مراكز كنترل مركزی ارسال می شود و در آنجا بر اساس اصول و محاسبات مدیریت ترافیك و فازبندی چراغ ها توسط نرم افزارهای مفید با در نظرگرفتن شرایط متفاوت و زمان بهینه توقف پشت چراغ و یا حركت در حالت سبز، پردازش و دستورات لازم به دستگاه های كنترل كننده چراغ ها ارسال می گردد.

امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا استفاده از این سیستم رایج و مرسوم است. از محاسن این سیستم می توان به كاستن از تاخیرهای بی مورد، كاهش زمان سفر و جلب آرامش و رضایت مسافر، ایجاد موج سبز در حركت، كاهش تصادفات و... اشاره کرد. ایجاد چنین سیستمی همراه با اتصال آن به یك شبكه اطلاعاتی یا سایت اطلاع رسانی به سادگی می تواند قبل از شروع سفر، مسافر را در انتخاب مسیر مطلوب یاری رسانده و در كاهش حجم ترافیك تاثیر به سزایی داشته باشد. بدیهی است در صورت ایجاد چنین سیستمی حتی گوشی های تلفن همراه نیز كه امروزه توانایی برقراری اتصال با شبكه های اطلاع رسانی را دارا هستند، قابلیت دریافت اطلاعات و اخبار مربوط به ترافیك را دارند.

بدین ترتیب پیشنهاد یك مسیر مطمئن و به دور از تراكم های ناخواسته توسط سیستم های اطلاعاتی و هوشمند و انتخاب آن توسط مسافر در روانسازی جریان ترافیك تاثیر مطلوب و شایانی می گذارد. ضمن این كه كاستن از مصرف سوخت خودرو و كاهش آلودگی هوا، كاهش زمان سفر و بالا بردن ضریب اطمینان در رانندگی و آرامش در سفر از نتایج مطلوب و دایمی آن بوده و از آثار سیستم های ناوبری پیشرفتهITS  به شمار می آید.

تكنیك اطلاع رسانی به رانندگان امروزه در برخی شهرهای ایران به صورت رادیویی و یا روی تابلوهای پیام متغیر (VMS) انجام می پذیرد كه از ابتدایی ترین شیوه های مطرح در مطلع نمودن رانندگان از شرایط ترافیكی محسوب می شود. ارائه اطلاعات برای انتخاب سایر شیوه ها و سیستم های حمل و نقل و دست یابی به مقصد توسط دیگر وسایل نقلیه و یا ارائه اطلاعاتی در مورد سطوح سرویس و عرضه خدماتی كه در مقصد به مسافر ارائه می شوند نیز به عنوان دیگر كاربردهای سیستم های حمل و نقل پیشرفته به شمار می آیند.

در سیستم های اطلاعاتی مربوط به كنترل و برنامه ریزی حمل و نقل، انتقال اخباری كه مربوط به شرایط غیر عادی و یا تصادفات می باشد، حائز اهمیت است چرا كه در هر دو حالت می توان به موقع، تدابیر لازم جهت تغییر مسیر مسافر را اندیشید و از ازدحام ناگهانی جلوگیری کرد.

اتحادیه اروپا در هفتم جولای2010 تعریفی از ITS ارائه کرد که عبارت است از: سیستم هایی که در آن با تلفیقی از اطلاعات و فناوری ارتباطات، در زمینه حمل و نقل جاده ای و مدیریت و کنترل ترافیک به اهداف مورد نظر مانند بهبود وضعیت حمل و نقل، مدیریت و کنترل ترافیک، افزایش امنیت، استفاده حداکثری از پتانسیل موجود و ... دست یابیم.

می توان گفت ایمنی و توانایی یک راه برای عبور دادن تعداد کافی خودرو با حداقل تاخیر و ایجاد ناراحتی برای استفاده کنندگان، به نظم و ترتیب جریان ترافیک بستگی مستقیم دارد. در صورتی این نظم را می توان در جاده و خیابان حاکم گرداند که علایم راهنمایی، رانندگان را به طور دقیق و صحیح راهنمایی کنند و نیز تجهیزات به کار رفته در راه، احتمال بروز حوادث و تصادفات وسایل نقلیه را تا حد ممکن کاهش دهد تا جریانی روان و یکنواخت به وجود آید.

تجربه در کلانشهرها نشان می دهد افزایش کمی سیستم های حمل و نقل عمومی در کنار تعریض معابر و ایجاد آزادراه ها و بزرگراه ها در سطح شهر راه حل نهایی نمی باشد زیرا با روند رو به رشد و محدودیت های مالی، هماهنگی بین عرضه و تقاضا امری پیچیده و دشوار است. از این رو مدیریت و کنترل ترافیک از طریق ابزارها و سیستم های نوین امروزی شرایط را برای مدیران فراهم می نماید که در قالب کنترل مکانیزه و هوشمند ترافیک در سطح معابر شهری همیشه تعادل را بین عرضه و تقاضا حفظ نموده و با گذر زمان امکان تدوین برنامه ریزی های مناسب تری را میسر کند. از مهم ترین این ابزارها، سیستم های حمل و نقل هوشمند ITS است که با استفاده های چند منظوره و سرمایه گذاری اصولی و صحیح در آن ارزش افزوده قابل توجهی را با مرور زمان در ابعاد ترافیکی، اجتماعی، امنیتی و محیط زیست به وجود می آورد.

انواع سیستم های حمل و نقل هوشمند:
  
۱) سیستم های كنترل تطبیقی یا هوشمند چراغ های راهنمایی تقاطعات: 
 
سیستم های كنترل چراغ های راهنمایی تقاطع ها بایستی به گونه ای عمل كنند كه حداقل تاخیرها و توقف ها و حداكثر گذردهی و ایمنی را در تقاطع ها حاصل کنند.

به طور کلی در سیستم های هوشمند چراغ های راهنمایی تقاطعات، 3 ضابطه در نظر گرفته می شود.
1- حجم تردد خودروها در معابر اصلی و فرعی.
2- ضوابط مرتبط با عبور عابر پیاده(شامل عبور عابر یا دانش آموزان از عرض معبر اصلی).
3-ضوابط مرتبط با تصادفات.

2) سیستم های هماهنگ یا مركزی كنترل ترافیك:

با ایجاد ارتباط و هماهنگی بین عملكرد چراغ های راهنمایی تقاطع های مجاور و تولید موج سبز كمترین تاخیر در شبكه ترافیك شهری حاصل می شود. همچنین با ایجاد مركز كنترل ترافیك شهری، نظارت بر عملكرد كلیه چراغ های راهنمایی و وضعیت ترافیك در سطح شهر امكان پذیر می گردد.

3) سیستم های كنترل و هدایت ناوگان های عمومی:

به منظور افزایش بهره وری و نظارت بهتر بر عملكرد رانندگان ناوگان هایی چون اتوبوسرانی، تاكسیرانی، اورژانس، آتش نشانی و گشت پلیس از سیستم های مدیریت ناوگان استفاده می شود. در این سیستم ها اطلاعات لحظه ای مربوط به موقعیت مكانی و وضعیت تك تك اعضای ناوگان در یك مركز كنترل جمع آوری می شود. این اطلاعات به كمك نرم افزارهای مناسب پردازش شده و با برنامه ریزی بهتر برای ناوگان هدایت رانندگان و اطلاع رسانی به مسافران و كاربران حداكثر بهره برداری از ظرفیت ناوگان عملی می شود.

از جمله محبوب ترین داده های زنده برای مسافران، مي توان به نمایش زمان ورود اتوبوس بعدی به ایستگاه اشاره کرد. این داده ها در سامانه های کامپیوتری بر روی اتوبوس ها ذخیره شده و در زمان مناسب بازیابي و پردازش مي شوند.

مثال هایي از داده های قابل ذخیره و بازیابي در سامانه های اتوبوسراني شامل موارد زیر است:
•شمارش تعداد مسافرین
•داده های مربوط به وسیله نقلیه (مانند مصرف سوخت، مسافت طي شده)
•به روزرساني مسیر حرکت
•اخطارها و هشدارهای ثبت شده
•به روزرساني برنامه زمان بندی
•به روزرساني پیام های تبلیغاتي

4) سیستم هدایت و مدیریت پاركینگ (PGS):

جمع آوری اطلاعات لحظه ای مربوط به ظرفیت پاركینگ ها و هدایت رانندگان به سمت پاركینگ های دارای ظرفیت خالی و نیز اعمال نرخ های متفاوت برای پاركینگ های حاشیه ای در طول شبانه روز از ابزارهایی هستند كه به بهره برداری بهینه از ظرفیت پاركینگ های موجود كمك می كنند.

قابلیت های سیستم هوشمند کنترل و هدایت پارکینگ:
•هدایت خودروهای ورودی به فضای خالی موجود در کمترین زمان.   
•قابلیت در نظر گرفتن فضاهای رزرو شده.    
•نمایش تعداد فضاهای خالی و فضاهای پر در هر یک از پارکینگ ها.   
•قابلیت نمایش تعداد خودروهای وارد شونده و خارج شونده در هر لحظه.   
•قابلیت نمایش آمار به صورت روزانه و ماهانه و همچنین به صورت بازه های زمانی خواسته شده.   
•قابلیت محاسبه ی مدت زمان پارک هر خودرو و نمایش آن در اتاق کنترل.   
•قابلیت عملکرد سیستم طبق خواسته ی مشتری و سفارشی سازی.       
    
 تجهیزات به کار رفته در سیستم PGS:   
•سنسورهای التراسونیک: جهت تشخیص پر یا خالی بودن یک فضا در پارکینگ.
•نمایشگرهای فضاهای خالی: این نمایشگر ها پر و یا خالی بودن و یا حتی رزرو بودن یک فضا را نشان می دهد و مستقیماً با سنسور التراسونیک در ارتباط هستند.

۵) سیستم كنترل و مدیریت تراكم در بزرگراه ها:    
با نصب شناسگرهای ترافیكی در فواصل مناسب در مسیر بزرگراه ها اطلاعات لحظه ای مربوط به وضعیت ترافیك شبكه بزرگراهی جمع آوری شده و با كنترل دسترسی ها، اطلاع رسانی به رانندگان، رسیدگی سریعتر به وقایع و تصادفات و كنترل محدوده سرعت مجاز تراكم ترافیك در شبكه بزرگراهی كاهش داده شده و همچنین تراكم در شبكه حتی الامكان یكنواخت می گردد. در فرآیند مدیریت بزرگراهی با کمک مجموعه‌ای از شناسگرها، دوربین‌ها، تابلوها، بزرگراه به صورت لحظه ای رصد می‌شود و هرگونه اتفاق یا حادثه‌ای در آن به صورت هوشمند مدیریت می شود.

مهمترين زيرسيستم هاي هوشمند که در سامانه كنترل و مدیریت تراكم در بزرگراه ها به کار گرفته می‌شوند عبارت اند از:
•انواع دوربین‌های ثبت تخلفات نظیر دوربین‌های ثبت تخلفات سرعت، عبور وسایل نقلیه سنگین از خط سرعت، تردد در خط ممتد( تغییر غیرمجاز لاین عبوری).
•شناسگر‌های تشخیص وضعیت ترافیک.
•دوربین‌های نظارت تصویری.
•تابلوهای پیام متغیر خبری.
•تابلو‌های سرعت متغیر و تابلوهای کنترل خط.
•ایستگاه‌ های هواشناسی.
•سنسورهای تشخیص زمان سفر و کنترل مبادی ورودی به بزرگراه.

همه این سیستم‌ ها در فرآیندی یکپارچه مدیریت می‌شوند. برای مثال چنانچه یخ ‌زدگی در سطح راه رخ دهد، ایستگاه‌ های هواشناسی در سطح راه هشدارهای لازم را به سامانه مدیریت مرکزی می‌دهند تا سرعت در مناطق یخ‌زده در طول بزرگراه کاهش یابد و هشدارهای لازم به رانندگان بر روی تابلوهای خبری مندرج در سطح راه به نمایش درآید. ایمنی یکی از مباحث اصلی مدیریت بزرگراهی است و این امر به کمک اعمال شدید‌تر قوانین، رصد دقیق وضعیت ترافیکی، تغییر وضعیت راه در شرایط بحرانی و اجرای خطوط اضطراری جهت واکنش سریع به حوادث رخ داده در سطح بزرگراه انجام می‌شود و با وجود خطوط ویژه وسایل نقلیه امدادی، دسترسی آن‌ها به محل حادثه و انتقال مجروحان تسریع یافته و ایمنی افزایش می ‌یابد. به علاوه در شرایط نامناسب جوی و در هنگام وقوع حوادث نیز امکان تغییر حداکثر سرعت مجاز و تغییر پیام‌های نمایش داده شده در سطح بزرگراه وجود دارد.
نقش سیستم حمل و نقل هوشمند در یکپارچه‌سازی سیستم حمل و نقل:                     سیستم حمل و نقل هوشمند تنها یک ابزار یا تکنولوژی جدید نیست. در واقع،ITS  امکان یکپارچه‌سازی سیستم حمل‌ونقل را فراهم می‌آورد. یک سیستم حمل‌ونقل به طور کلی، شامل شبکه‌ها، وسایل نقلیه، افراد و کالاهاست. هرکدام از اجزای سیستم حمل‌ و نقل مشخصات متفاوتی دارند ولی فناوری اطلاعات قادر است تمامی این اجزا را به صورت یک سیستم یکپارچه درآورد. اگر اطلاعات به صورت آسان و ارزان توسط تکنولوژی مدرن رد و بدل شود، سیستم امکان بیشتری برای بهینه شدن و عملکرد مناسب خواهد داشت. برعکس، اگر اطلاعات در دسترس نباشد و یا با تأخیر جریان یابد، عملکرد درست سیستم امکان‌پذیر نیست. در واقع، تبادل اطلاعات تأثیر مستقیمی بر روی کارآمدی سیستم حمل‌ونقل دارد.

یک سیستم حمل‌ و نقل با محوریت فناوری اطلاعات، می‌تواند به حل مشکلات قدیمی و کاذب موجود بین حمل‌ و نقل و ارتباطات کمک کند. افراد، کالا و اطلاعات می‌توانند از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر منتقل شوند و در موارد زیادی، برای دستیابی مؤثرتر به این هدف، یکی می‌تواند جایگزین دیگری شود. برای مثال، فرستادن یک نامه به صورت الکترونیکی سریع‌تر، ارزان‌تر و قابل اطمینان‌تر از پست کردن آن است و یا شرکت در یک ویدئو کنفرانس به جای مسافرت کردن و حضور در کنفرانس در مکانی دیگر به مراتب ساده‌تر و اقتصادی‌تر است. پیشرفت‌های به وجود آمده در فناوری اطلاعات می‌توانند به ایجاد یک سیستم کاملاً یکپارچه برای سال‌های آینده کمک کنند.

در ادامه به چند مورد از این تکنولوژی ها اشاره شده است:

 ارتباطات رادیویی (RFID):
گونه های مختلفی از تکنولوژی ارتباطات رادیویی برای سیستم های حمل و نقل موجود می باشد و تکنولوژی مدرن رادیویی در فرکانس های  UHF و VHF به طور گسترده ای در ارتباطات کوتاه برد و بلند برد در ITS کاربرد دارند. شرکتهای بیمه اتومبیل با تلفیقی از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات جهت ردیابی اتومبیل ها در شرایط اورژانس استفاده می کنند. اخیرا پیشرفتهایی در زمینه الکترونیک خودروها صورت گرفته که این شرکتها را به اهداف خود نزدیک تر نموده است. کامپیوترهای با پردازنده قوی در اتومبیل ها کمک شایانی به شرکتهای بیمه جهت ردیابی خودروها در شرایط اورژانس می نمایند.

جمع آوری اطلاعات مربوط به خودروها:
با استفاده از کاوش اطلاعات می توانیم اطلاعات مسیر راهها را به طور وسیع گرد آوری کنیم. چهار روش برای به دست آوردن این اطلاعات خام مورد استفاده قرار می گیرد.

ردیابی وسایل نقلیه (ردیابی مجدد):
این روش نیاز به دستگاههای ردیابی دارد که در طول جاده نصب شده اند. در این روش مکان خودرو در یک نقطه از جاده ثبت شده و در نقطه دیگر نیز دوباره ثبت می شود(ردیابی مجدد). زمان سفر و سرعت سفر با استفاده از مشخصات این دو نقطه قابل محاسبه می باشد.

روش GPS:
در این روش با استفاده از ماهواره ها مکان و سرعت خودروها قابل تشخیص است.

روش گوشی های هوشمند:
گوشی های هوشمند سنسورهای مختلفی دارند که می توان از آنها برای ردیابی و تشخیص سرعت ترافیک و حجم آنها استفاده کرد. شتاب سنج های موجود در گوشی های هوشمند که راننده ها از آنها استفاده می کنند می تواند سرعت ترافیک و کیفیت جاده را به ما نشان دهد. سنسورهای گوشی های تلفن همراه مشخصات حجم ترافیکی و یا ترافیک های احتمالی را به ما نشان می دهد.

تکنولوژی کاوش اطلاعات خودروها دارای مزیت هایی است:
1.نسبت به استفاده از سنسورها یا دوربین ها ارزان تر است.
2.تمام موقعیت ها و خیابان ها را پوشش می دهد.
3.سریع تر می باشد.
4.در تمام موقعیت های آب و هوایی حتی در باران شدید کار می کند.
پیشرفت هایی که در زمینه اطلاعات و ارتباطات از راه دور صورت گرفته موجب شده تا روش های دیگری جهت مکان یابی و تشخیص حجم ترافیک مورد استفاده قرار گیرد.

 حلقه های القایی الکترومغناطیسی:
حلقه های القایی می توانند در بستر جاده ها جانمایی شده و به محض عبور خودرو از این حلقه های مغناطیسی، وسیله نقلیه را ردیابی نمایند. ساده ترین آنها تعداد خودرو های عبوری را می شمارد. سنسور های پیشرفته تر می توانند سرعت، طول مسیر، نوع وسیله نقلیه و فاصله را مشخص نمایند. این سنسور ها در یک یا چند نقطه نصب شده و خودروها را در سرعت های بالا، پایین و حتی متوقف شده تشخیص می دهند.

مکان یابی با استفاده از بلوتوث:
بلوتوث، یک راه دقیق و ارزان برای اندازه گیری زمان سفر و آنالیز مبدا یا فاصله می باشد. بلوتوث یک راه ارتباط بی سیم است که بین دو دستگاه ارتباط برقرار کرده و اگر این سنسورها به هم متصل باشند می توانند زمان سفر را محاسبه کرده و اطلاعات مهمی را در اختیار ما قرار دهند.
   
در مقایسه با دیگر تکنولوژی های اندازه گیری ترافیک، مکان یابی با بلوتوث تفاوت هایی دارد:
•دقت اندازه گیری بالا و قابل دسترس جهت آمادگی برای سفر بعدی.
•برای نصب و راه اندازی چه به صورت موقت چه به صورت دائم ارزان است.
•این سیستم سریع راه اندازی شده و نیازی به تنظیم ندارد.

مکان یابی صوتی:
این امکان وجود دارد که حجم ترافیک را با استفاده از سیگنال های صوتی اندازه گیری نمود. برای مثال با استفاده از صدای لاستیک، صدای موتور، بوق و صدای آشفتگی هوا، میکروفون نصب شده در کنار جاده صدای مرتبط یا وسایل نقلیه و سیگنال های فرستاده شده را دریافت کرده و می تواند در تخمین وضعیت ترافیک مورد استفاده قرار دهد. این روش در مقایسه با روش های توضیح داده شده در بالا دقت خوبی دارد.

آمیختگی اطلاعات گوناگون سنسورهای مختلف:
اطلاعات به دست آمده از حسگرهای مختلف می تواند هوشمندانه ترکیب شده و وضعیت ترافیک را با دقت بالا مشخص نماید.

ابزار های حمل و نقل هوشمند
سیستم اطلاع رسانی اورژانس وسایل نقلیه:
سیستم تماس خودکار که داخل وسیله نقلیه متصل شده و قابلیت فعال شدن هم به صورت خودکار و هم توسط سرنشین را دارد و پس از تصادفات تماس اورژانسی برقرار کرده و اطلاعات مربوط به حادثه را به طور مستقیم به نزدیکترین مرکز اورژانس مخابره می نماید.

سیستم تماس خودکار این امکان را به سرنشینان خودرو می دهد که با اپراتور اورژانس که در این زمینه آموزش دیده است ارتباط برقرار کرده و اطلاعاتی را به او مخابره نماید. اخبار مخابره شده دارای اطلاعاتی مانند زمان، موقعیت دقیق، جهت حرکت وسیله نقلیه و مشخصات وسیله نقلیه می باشد.

 سیستم های نظارت تصویری ترافیک:
سیستم های نظارت تصویری به منظور شناسایی وسایل نقلیه ای است که از سرعت مجاز تجاوز کرده و بعضا اعمال غیر قانونی انجام می دهند و انواع مختلفی دارد:

• دوربین های کنترل سرعت که با هدف تشخیص رانندگانی است که از سرعت مجاز تجاوز می نمایند.
•دوربین های ثبت تخلف عبور از چراغ قرمز.
•دوربین های خط ویژه اتوبوس که مخصوص تشخیص خودرو هایی است که وارد مسیر ویژه اتوبوس می شوند.
•دوربین های ثبت تخلف عبور از ریل قطار.
•دوربین های ثبت تخلف عبور از خطوط ممتد.

سیستم تغییر محدوده سرعت:
این سیستم ها با توجه به شرایط آب و هوایی و وضعیت جاده محدوده سرعت را کاهش یا افزایش می دهند.

سیستم جلوگیری از برخورد:

با نصب حسگر های هشدار دهنده برخورد در بزرگراهها، تصادفات به میزان چشمگیری کاهش می یابد.
کنگره جهانی ITS هر ساله فناوری های مربوط به ITS را ارتقا می دهد. کشورهای مختلف اسپانسر سالیانه کنگره جهانی ITS هستند. هر ساله این گردهمایی ها در گوشه ای از دنیا برگزار می شود. اولین کنگره جهانی ITS در پاریس در سال 1994 برگزار شد. انجمن ملی ITS که متشکل از گروهی از علاقه مندان به این حوزه است به طور رسمی در 7 اکتبر 2004 شروع به کار کرد و سالانه کنفرانس هایی با هدف ارتقا تکنولوژی و ایده های مربوط به ITS برگزار می شود.

نتیجه گیری

باتوجه به رشد روزافزون جمعيت و تعداد وسايل نقليه كه متعاقب آن مسايل و مشكلات جدي حمل و نقل از قبيل آلودگي هاي زيست محيطي، كاهش منابع انرژي، افزايش خسارت‌هاي مادي و معنوي ناشي از تصادفات، افزايش زمان هاي تلف شده و روند رشد سريع تقاضاي حمل و نقل به ويژه در ساعات اوج را ايجاد نموده، ضرورت دارد تا توسط متوليان ترافيك و تصميم گيران اصلي شهر، توجه ويژه به اتخاذ سياستهاي راهبردي در مقابله با اين معضل مهم، مبذول‌ شود.

يكي از فناوری هاي نوين كه در مديريت حمل و نقل و ترافيك مطرح شده و مي توان آن را از جمله مدرن ترين تكنيك هاي موجود در دنيا به منظور بهبود و رفع مشكلات حمل و نقل و ترافيك شهري نام برد، به كارگيري سيستم هاي هوشمند حمل ‌و نقل است.

سيستم هاي هوشمند حمل و نقل در صورت به كارگيري به جا و مناسب قادر خواهند بود نقش چشمگيري را به طور مستقيم و غيرمستقيم برمديريت شهري و ايجاد شهر الكترونيك ايفا نمايند. بسياري از راهكارهاي ITS مي تواند در زمينه كنترل ترافيك موثر باشد و يكپارچه سازي اين روش ها از طريق به اشتراک گذاری اطلاعات و زيرساخت ها موجب هم افزايي اثرات آن ها مي گردد. همانطوركه در اين مقاله اشاره شد با وجود آنكه خدمات ITS طيف وسيعي از كاربردها را در بر مي گيرد، اما براساس نيازها و شرايط مختلف فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و اقليمي هر كشور و منطقه بخشي از خدمات در اولويت برنامه هاي ITS آن منطقه قرار مي گيرند. لذا لازم است ضمن مطالعه و بررسي سيستم هاي ITS از ابعاد گوناگون دركشورهاي مختلف، به منظور بهره برداري بهينه از خدمات ITS و داشتن يك  ITSموفق نسبت به برنامه ريزي و تهيه و تدوين طرح جامع در مراحل تعيين راهبردها و جهت گيري ها و همچنين مراحل اجراي پروژه هاي ITS متناسب با شرايط منطقه اي اقدام شود.
 
احسان علوانی- مدیر مرکز کنترل ترافیک شهرداری کرج
رضا نوری پرگو -کارشناس مرکز کنترل ترافیک شهرداری کرج
 
منابع
[1]. Chowdhurry,Mashrur and Sadek,"Fundamental of Intelligent Transportation System Planning",Artech House,Newyork,2003

[2].  Miles-John C and KanChen,"PIARC – ITS Handbook 2th  edition", 2004

[3].  National ITS Architecture Documentation ver.6. Available at http://www.iteris.com/itsarch

[4].  Intelligent Transportation Primer, ite (institute of transportation Engineers ), U.S.DOT.

[5]. Smart moves,- A decision maker's guide to the intelligent transportation infrastructure,U.S. DOT,1996

[6]. Kumagai- Yasuhiko and kenzo Akazawa,"Recommende Approach to Introducing ITS in Asian Countries"

7) دانشگاه صنعتی امیر کبیر- طرح کلان ملی- مطالعه و طراحی سیستم های حمل و نقل هوشمند درون شهری و برون شهری.

8) شورای اصلاحات وزارت راه و ترابری- کمیته فن آوری اطلاعات- مقدمه ای بر سیستم های حمل و نقل هوشمند- جلد اول.

9) شورای عالی علوم، تحقیقات و فن آوری- سند اطلاعات سفر در حمل و نقل هوشمند ایران.

10) سازمان ملی استاندارد ایران- معابر شهری- طبقه بندی معابر.

11)معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور- مبانی، ضوابط و راهنمای اجرایی شناسگر های ترافیکی(نشریه 548)

12)دفتر حمل و نقل و دبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور.